Shadow of a doubt - Sir Alfred Hitchcock (1942)

Η ιστορία με τα McGuffin στη φιλμογραφία του Hitchcock είναι λίγο πολύ γνωστή και το βρίσκω περιττό να προσθέσω κάτι καινούριο. Η ανάμιξη του με τον αμερικάνικο κινηματογράφο που ως γνωστό απαιτεί και κάποια κέρδη παραπάνω του έδωσε την ευκαιρία – πράγμα σπάνιο για καλλιτέχνη – να εκφραστεί όπως ακριβώς ήθελε πάνω στις θεματικές που τον απασχολούσαν αλλά και ταυτόχρονα να κρατά σχεδόν πάντα ευχαριστημένους κοινό και παραγωγούς. Στο Hollywood βρήκε τις καλύτερες αφορμές -τα McGuffin δηλαδή – για ιστορίες με σασπένς που θα μπορούσε να βρει, και πίσω απ’ αυτές δεν έχανε ποτέ ευκαιρία να μιλάει ο ίδιος μέσω των ηρώων του για τα προβλήματα που τον απασχολούσαν.

Το Shadow of a doubt έχει τη φήμη της αγαπημένης ταινίας του σκηνοθέτη της. Ξαναβλέποντας το οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι για πρώτη φορά ο Hitchcock σπάει τόσο έντονα στα 2 γνωστά στη συνέχεια της πορείας του κομμάτια. Στον Hitchcock του κοινού – αυτό που του έδωσε τον υποτιμητικό τίτλο “Master of suspense” – και στον υπέροχο σκοτεινό Hitchcock αυτών που λατρεύουν τη σκοτεινή αίθουσα, ανθρώπων όπως ο Truffaut. Είναι η στιγμή που και ο ίδιος καταλαβαίνει πως ο διαχωρισμός είναι απαραίτητος γι’ αυτόν, σε αντίθετη περίπτωση θα κατέληγε να ή σκηνοθετεί σενάρια της σειράς ή να ψάχνει χρήματα για μεγαλόπνοες ιδέες σαν τον Orson Welles. Η συγκεκριμένη ταινία λοιπόν ουσιαστικά αποκαλύπτει σε εμάς τον Hitchcock των επόμενων ετών γι’ αυτό και έχουμε κάθε λόγο να την αγαπάμε και εμείς το ίδιο.

Πίσω λοιπόν από την ιστορία ενός φονιά που κρύβεται παρακολουθούμε μια ακτινογραφία της μέσης αμερικάνικης οικογένειας. Τον τίτλο δε τον προσάπτω εγώ αλλά τον δίνει η ίδια η ταινία όταν οι αστυνομικοί βρίσκοντας δικαιολογία να εισχωρήσουν στο σπίτι που φιλοξενεί τον φονιά παριστάνουν δημοσιογράφους που έρχονται να φωτογραφίσουν την πρότυπη μέση οικογένεια. Νομίζετε λοιπόν πως η είσοδος σ’ αυτήν ενός ξένου είναι πρόβλημα ; Έχει τέτοια χάλια η “μέση οικογένεια” που ο ξένος έρχεται ως λυτρωτής. Να τα πάρουμε με τη σειρά. Ο πατέρας , τραπεζικός υπάλληλος, θα ήθελε πολύ να εξιχνιάζει εγκλήματα. Η μητέρα, ξεχασμένη ανάμεσα στο νοικοκυριό και τα 3 παιδιά της. Τα 2 μικρά παιδιά, μάλλον ενοχλητικά σπασικλάκια μας τυραννούν με τις εξυπνάδες τους. Η μόνη παραφωνία η μεγάλη κόρη, Charlie που ασφυκτιά σ’ αυτό το κλίμα και θεωρεί την άφιξη του συνονόματου θείου Charlie ως μήνυμα ελπίδας που θα φέρει καλύτερες μέρες για την οικογένεια της. Και αφού τελικά ο μεσσίας αποδεικνύεται πως έχει μεγάλα μυστικά, η σωτηρία - με την έννοια της επιβίωσης αυτή τη φορά - θα έρθει από τη νεαρή Charlie.

Αν και κατ' εξοχήν οπτικός ο Hitchcock δε θα μπορούσε ποτέ να εκφραστεί όπως ήθελε στο βωβό. Εκδηλώνεται μεν με οπτικά ευρήματα αλλά φανερώνεται πλήρως μέσα από τα λόγια των ηθοποιών. Ο κυνικός θείος Charlie - σπουδαίος Joseph Cotten για άλλη μια φορά - εκφράζει την αηδία του για την εικόνα της κοινωνίας , εξέχον μέλος της οποίας είναι και η οικογένεια που τον φιλοξενεί. Μιλάει για τις "χυδαίες" χήρες, που κατασπαταλούν τις περιουσίες που τους άφησαν οι μακαρίτες, για την άσκοπη ζωή που κάνουν – σε εκπληκτική σκηνή όπου γυρνάει προς τη κάμερα ρωτώντας το κοινό πλέον αν αξίζουν να ζουν. Οι απάνθρωπες λοιπόν απόψεις του έρχονται σε αντιδιαστολή με την φιλόξενη και ήσυχη οικογένεια της αδερφής του. Έρχεται στην επιφάνεια το αρρωστημένο χιούμορ του σκηνοθέτη βάζοντας 2 δυνάμεις, την οικογένεια και τον επισκέπτη, στον ίδιο χώρο που ενώ είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, βλέπουν αυτή τη συγκατοίκηση ως σωτηρία. Αυτή τελικά υπάρχει μόνο για τους μεν και διόλου τυχαίο δεν είναι που έρχεται από το λιγότερο “κοιμισμένο” άτομο, τη Charlie, τη μοναδική που σκεφτόταν να περάσει στην αντίθετη πλευρά.

Για να ξυπνήσει λοιπόν η υπνωτισμένη μέση οικογένεια, χρειάζεται την αμφισβήτηση μέσα από τα μέλη της. Μόνο οι αμφισβητίες μπορούν να ανακαλύψουν τις απειλές, μια που τέτοια τελικά είναι ο Cotten, και να τις αντιμετωπίσουν. Το τελικό αυτό συμπέρασμα φυσικά εξακολουθεί να υφίσταται και σήμερα κάνοντας τη ταινία από τις απόλυτα διαχρονικές του δημιουργού της και ξεκινώντας μια ατέλειωτη σειρά ταινιών που υποβόσκει μια δεύτερη υπόθεση πίσω από τη πρώτη. Ανακαλύψτε την και αφήστε τους υπόλοιπους να ψάχνουν το σασπένς